Grzegorczyk-Dłuciak Nela

magister pedagogiki wieloprofilowego usprawniania (WSPS w Warszawie), pedagogiki specjalnej (AP w Krakowie), organi­zacji i zarządzania oświatą (AP w Krakowie), a obecnie doktorantka Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Pracuje z osobami niepełnosprawnymi od 1993 r. Kierownik Filii nr 1 SPS nr 6 w SOSW nr 4 w Krakowie (placówka terapii behawioralnej dla dzieci z autyzmem).

Od 2002 r. prowadzi szkolenia z analizy behawioralnej stosowanej i terapii dzieci z autyzmem i innymi zaburzeniami rozwojowymi.

Długoletni członek zarządu Kra­jowego Towarzystwa Autyzmu O/Kraków. Współzałożyciel i prezes (od początku istnienia) Polskiego Stowarzyszenia Terapii Behawioralnej.

Wstęp

Rozdział I

U źródeł dialogu

Nela Grzegorczyk-Dłuciak

Dlaczego „Czas na dialog!”? Moje konfrontacje z pedagogiką specjalną

Dyskusja

Rozdział II

Nauka o uczeniu

Przemysław Bąbel

Punktowe systemy oceniania w praktyce edukacyjnej

Sławomir Trusz

Dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych Między efektem Golema a efektem Galatei

Dyskusja

Rozdział III

Z perspektywy osób z autyzmem

Alina Perzanowska

Dorosłe osoby z autyzmem – refleksje praktyka

Maria Piszczek

Do stawiania jakich hipotez upoważniają nas wypowiedzi osób z autyzmem, ich rodziców i terapeutów

Dyskusja

Rozdział IV

Profesjonaliści w oczach rodziców a rodzice w oczach profesjonalistów

Karolina Domagalska

Wsparcie rodziny niepełnosprawnego dziecka – luki systemowe i propozycje rozwiązań – okiem rodziców

Joanna Iwińska

Współpraca nauczycieli i rodziców w określaniu i planowaniu celów terapii

 Dyskusja

Rozdział V

Wokół integracji

Małgorzata Wróblewska-Zydroń

Edukacja integracyjna – alternatywna forma kształcenia specjalnego osoby niepełnosprawnej

Dorota Myślińska

Trudności młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych w pełnieniu roli ucznia na kolejnych etapach kształcenia

Dyskusja

Rozdział VI

Z perspektywy osób z niepełnosprawnością ruchową

Magdalena Loska

Trudności nauczyciela w organizacji procesu kształcenia uczniów z mózgowym porażeniem dziecięcym

Halina Schmidt

Jak uczyć, żeby nie szkodzić?

Dyskusja

Rozdział VII

Konferencyjne refleksje

Zamiast zakończenia

Karolina Kudła        

Bo widzieć trzeba człowieka, a nie jego niepełnosprawność

Wyniki ankiety ewaluacyjnej przeprowadzonej wśród uczestników I Ogólnopolskiej Konferencji Nauczycieli Szkolnictwa Specjalnego „Czas na dialog!”

Co dalej z Dialogiem?

Agnieszka Sudoł

O Polskim Stowarzyszeniu Terapii Behawioralnej

Noty o Autorach

Moja wiara w cuda jest nie tyle wiarą samą w sobie, ile raczej głębokim przekonaniem o tym, że nie ma rzeczy niemożliwych. Czasem tylko dojście do rozwiązania wymaga pokonania dłuższej drogi. To, czy się do niego dojdzie zależy tylko od determinacji szukającego. 777 W roli szukającego ciągle nowych dróg i rozwiązań widziałabym każdego pedagoga specjalnego. Swoje stanowisko będę chciała rozbudować w dalszej części artykułu.

Przesłanek, by wierzyć w cuda – czy jak kto woli – w osiąganie w edukacji celów daleko wykraczających poza przyjętą normę, mogę przytaczać wiele. Powstanie na początku obecnego wieku ośrodka behawioralnego w samym centrum „mocno humanistycznego” Krakowa. Otrzymany kilka dni temu SMS, którego treść brzmiała następująco: „Pamięta mnie Pani? Teraz mam 18 lat. Gdyby chciała Pani zobaczyć mnie to proszę zajrzeć do Internetu:...” (tu następował adres nieznanej mi strony). Zajrzałam. Najpierw nie poznałam uśmiechającej się z ekranu dziewczyny. Potem skojarzyłam fakty. Krzycząca czterolatka z autyzmem, bawiąca się metalową miską, na małym podwórku, małego domku w małej odległej od większych miejscowości wsi. Oddzwoniłam. Jeden sygnał, drugi, trzeci... Łamiący się głos jej mamy: „Ona wstydzi się z Panią rozmawiać, ale u nas wszystko dobrze, cały czas pracowałyśmy ciężko i teraz już dobrze, dobrze. Córka kończy liceum”.

Oczywiście – można powiedzieć – praca, nie cud. Ale ja wolę to drugie, tym bardziej, że moja rola w historii tej dziewczynki była niemal żadna. Powiedziałam, że warto uczyć, że można pomóc, że trzeba zacząć stawiać dziecku wymagania.

Inny obrazek – miejsce, w którym pracowałam przez blisko dwa lata. Szalony eksperyment nastawiony na przywrócenie do świata ludzi zdrowych osób z upośledzeniem i/lub po przebytych kryzysach psychicznych. Blisko 40 osób zamieszkujących przez dłuższy okres w domach pomocy zostało przeniesionych do bloku, w którym dano im tymczasowe mieszkania, zapewniono dyskretną pomoc opiekunów i terapeutów uczących ich samodzielnego życia oraz dwoje pracowników socjalnych pomagających w znalezieniu pracy, mieszkania w środowisku. Eksperyment się nie powiódł. Ale w przypadku pięciu osób przyniósł pozytywne rezultaty. Zamieszkały one we własnych mieszkaniach i żyją w nich do dziś. Pracują. Kupują sobie samodzielnie sprzęt i meble, gotują obiady. Żyją! Dwoje z nich dość często spotykam – machają z daleka, opowiadają, co słychać, zapraszają do siebie.

Swoistym cudem było dla mnie również powolne odkrywanie wiedzy o tym, jak efektywnie uczyć. Wiedzy o tym, że można i trzeba uczyć wszystkiego. Pamiętam, jaki przełom myślowy stanowiło dla mnie poznanie stanowiska prof. O. I. Lovaasa (1993, s. 16):

Mimo iż wiele osób upośledzonych cierpi na poważne organiczne uszkodzenie mózgu, traktowanie ich jako umysłowo chorych nie przyniosło pożytku w dziedzinie edukacji. [...] Tym, którzy odbiegają od normy może pomóc wychowanie specjalne oraz psychologia, tworząc specjalne środowiska, w których [...] mogą się uczyć.

Dalej Lovaas dowodzi, że osoby z niepełnosprawnością umysłową, jeśli znajdą się w takim właśnie, specjalnie do ich potrzeb przystosowanym środowisku, będą mogły się skutecznie uczyć, opierając się na uniwersalnych prawach uczenia. Badania potwierdziły to założenie (Lovaas, 1987 za: Lovaas, Smith, 2006, s. 377; McEachin i in., 1993 za: tamże, s. 379; Smith, Eikeseth, Klevstrand, Lovaas, 1997 za: Lovaas, Smith, 2006, s. 377; Smith, Groen, Wynn, 2000 za: tamże; i inne) dowiodły, że IQ można podnieść nawet do 30 punktów!

To, czy te lub inne dane istotnie motywują do pracy zależy od indywidualnego podejścia pedagoga. Mnie te dane w cudowny sposób mobi­lizują!