Książka Edukacja kobiet, kobiety w edukacji. Szkice historyczno-pedagogiczne dobrze wpisuje się w próby zaprezentowania zagadnień edukacji kobiet w historiografii polskiej. Publikacja stanowi cenną pozycję traktującą o problematyce edukacji kobiet, uwzględnia najnowszy stan badań w tej dziedzinie i bardzo poważnie wzbogaca naszą wiedzę o dziejach edukacji kobiet w Polsce, Anglii i Stanach Zjednoczonych.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 35,00 zł
Książka Edukacja kobiet, kobiety w edukacji. Szkice historyczno-pedagogiczne dobrze wpisuje się w próby zaprezentowania zagadnień edukacji kobiet w historiografii polskiej. Publikacja stanowi cenną pozycję traktującą o problematyce edukacji kobiet, uwzględnia najnowszy stan badań w tej dziedzinie i bardzo poważnie wzbogaca naszą wiedzę o dziejach edukacji kobiet w Polsce, Anglii i Stanach Zjednoczonych.
Rzut oka na otaczającą nas rzeczywistość, zwłaszcza w przypadku tak silnie sfeminizowanego zawodu, jakim jest nauczyciel, pozwala niezwykle łatwo dojść do wniosku, że kobietom i nauce wyjątkowo po drodze. Tymczasem to, co oglądamy jako rzeczywistość zastaną, jest produktem stosunkowo świeżym, zjawiskiem w skali historycznej nowym i – z trudem wywalczonym. Dość przypomnieć, że Maria Skłodowska-Curie to nie tylko wybitna polska fizyczka, ale i pierwsza na świecie kobieta z tytułem doktora nauk, a przecież od czasów Marii dzieli nas zaledwie sto lat. My również tę świadomość mamy, dlatego wśród najnowszych publikacji Oficyny Wydawniczej Impuls widnieje Edukacja kobiet. Kobiety w edukacji. Szkice historyczno-pedagogiczne autorstwa Katarzyny Dormus, Anny Włoch i Justyny Wojniak. Prezentowana książka składa się z trzech części, poświęconych kolejno edukacji polskich dziewcząt w epoce oświecenia, angielskiemu szkolnictwu spod znaku katolicyzmu oraz wojującej epoce aktywistek i bojowniczek edukacji w Stanach Zjednoczonych pierwszej połowy XX wieku. Tezy autorek osadzone są głęboko w kontekście epoki, czy mowa o ideach oświeceniowych Jeana-Jacques’a Rousseau, anglosaskich wystąpieniach Geralda Grace’a, wreszcie – artykułach Mary O. Nutting, jednej z lepiej rozpoznawalnych pionierek w dziedzinie kształcenia amerykańskich dziewcząt.
Zapraszamy!
Pierwszy ze szkiców odnosi się do Polski czasów oświecenia, kiedy to sprawa edukacji kobiet stała się przedmiotem dyskusji społecznej, a Komisja Edukacji Narodowej podjęła pierwszą próbę objęcia kształcenia dziewcząt przepisami o charakterze państwowym.
Rozdział ten powstał na podstawie analizy materiałów źródłowych, takich jak: ówczesna prasa, dokumenty wydawane przez Komisję Edukacji Narodowej (Przepisy od Komisji Edukacji Narodowej pensjo-mistrzom i mistrzyniom dane oraz Ustawy Komisyi Edukacyi Narodowej dla Stanu Akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisane w Warszawie roku 1783), traktaty pedagogiczne (Franciszka Bielińskiego Sposób edukacji w XV listach opisany), wystąpienia osób związanych z KEN (mowy Grzegorza Piramowicza), oświeceniowa publicystyka (piśmiennictwo Adama Kazimierza Czartoryskiego, Hugona Kołłątaja, Stanisława Staszica), utwory literackie (dzieła Ignacego Krasickiego, Juliana Ursyna Niemcewicza) oraz podręczniki (Sposób nowy nayłatwieyszy pisania i czytania razem dla panienek. Z przypisami dla nauczycielek autorstwa Antoniego Maksymiliana Prokopowicza).
Poruszony w pierwszym rozdziale problem doczekał się wprawdzie kilku opracowań – autorstwa Wandy Stetkiewiczówny, Janiny Ender i Eugenii Podgórskiej – wszystkie one jednak powstały już dość dawno, na przestrzeni lat 20.–70. XX wieku, nie ujmują też problematyki w sposób całościowy. Konieczne wydawało się zatem uzupełnienie, zaktualizowanie i poszerzenie stanu wiedzy na ten temat. Ponowne badania dotyczące kwestii wychowania kobiet w tak ważnym dla historii wychowania w Polsce momencie, jakim była działalność KEN, mogą również stanowić zachętę dla badaczy do podjęcia tematyki edukacji kobiet na szerszą niż dotąd skalę i w szerszym przedziale czasowym.
Rozdział drugi przedstawia fenomen elitarnych szkół średnich dla dziewcząt w Anglii na tle historycznego rozwoju szkolnictwa na Wyspach Brytyjskich. Oparto się w nim na publikacjach brytyjskich historyków, na czele z monografią Dereka Gillarda zatytułowaną Education in England: A Brief History oraz artykułami Richarda Browna, Christiny de Bellaigue i Caroline Bowden. Myśl pedagogiczna oraz koncepcje wychowania, do których obecnie odwołują się najlepsze angielskie szkoły dla dziewcząt, zostały scharakteryzowane na podstawie analizy tekstów źródłowych, takich jak kluczowe dzieło Janet Erskine Stuart, czyli The Education of Catholic Girls, oraz Life and Letters of Janet Erskine Stuart, Superior General of the Society of the Sacred Heart, 1857 to 1914 autorstwa Maud Monahan. Analizując zjawisko elitarnych angielskich szkół średnich, odwołano się w głównej mierze do publikacji autorów anglosaskich: Andrew B. Morrisa i Geralda Grace’a.
Ostatni ze szkiców został poświęcony edukacji kobiet w Stanach Zjednoczonych Ameryki na przełomie XIX i XX wieku, w okresie, który można uznać za czas pionierek w dziedzinie kształcenia kobiet, aktywistek społecznych oraz bojowniczek o społeczne równouprawnienie. Do opracowania tej części książki wykorzystano analizę tekstów o charakterze źródłowym, które opisują prezentowane inicjatywy edukacyjne z perspektywy współczesnych im autorów. W źródłach tych czytelnik może znaleźć komentarz na temat działalności instytucji edukacyjnych przeznaczonych dla kobiet, jak również postulaty i wskazówki formułowane przez autorów pod adresem założycieli, tudzież kierowników tych placówek. Taki charakter ma praca Mary A. Livermore, zatytułowana What Shall We Do with Our Daughters? Superfluous Women and Other Lectures, z 1883 roku, czy esej Mary O. Nutting (zamieszczony w zbiorze The Education of American Girls Considered in a Series of Essays, 1874). Rekonstrukcja omawianych tendencji w amerykańskiej edukacji na przestrzeni XIX i XX stulecia została oparta na pismach autorstwa postaci szczególnie aktywnych w tej sferze, a zatem Emmy Hart Willard (An Address to the Public: Particularly to the Members of the Legislature of New-York, Proposing a Plan for Improving Female Education, 1819), Elli Flagg Young (Scientific Method in Education, 1903) oraz Margaret A. Haley (Why Teachers Should Organize, 1904).
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że zaprezentowana analiza działalności XIX-wiecznych amerykańskich instytucji edukacyjnych przeznaczonych dla kobiet nie wyczerpuje tematu. Obok przywołanych seminariów i kolegiów, w których kształciły się wyłącznie dziewczęta, istniały bowiem i rozwijały się także instytucje o charakterze koedukacyjnym. Z pewnością zagadnienie to wymaga pogłębienia, bo bez uwzględnienia tego rodzaju inicjatyw amerykański pejzaż edukacyjny XIX wieku wydaje się niepełny.
Opis
Dormus Katarzyna
dr hab., profesor Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, historyk wychowania. Zainteresowania naukowe: historia oświaty i myśli pedagogicznej okresu oświecenia oraz XIX i XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki wychowania kobiet oraz historii rodziny. Autorka kilku monografii, m.in.: Kazimiera Bujwidowa 1867–1932. Życie i działalność społeczno-oświatowa (Kraków 2002), Problematyka wychowawczo-oświatowa w prasie kobiecej zaboru austriackiego w latach 1826–1918 (Warszawa 2006).
Włoch Anna
dr., adiunkt w Instytucie Pedagogiki Przedszkolnej i Szkolnej Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, pedagog, socjolog. Zainteresowania naukowe: pedagogika porównawcza europejskich systemów oświatowych, socjologia rodziny, socjologia wychowania i edukacji, historia wychowania. Autorka monografii Edukacja europejska – założenia, perspektywy, funkcje społeczne. Krytyczne spojrzenie (Kraków 2016).
Wojniak Justyna
stopień doktora nauk społecznych uzyskała na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zawodowo związana z Katedrą Historii Oświaty i Wychowania Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Wykłada także na uczelniach w Portugalii, Hiszpanii i we Włoszech, badania prowadziła między innymi w Szwajcarii i w USA. Swoje zainteresowania naukowe koncentruje wokół zagadnień dotyczących historii myśli pedagogicznej, pedagogiki porównawczej, polityki oświatowej oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w edukacji. Autorka monografii Obywatel w społeczeństwie sieci. Warunki i narzędzia społecznej partycypacji w ponowoczesnym świecie, współautorka książki Edukacja kobiet, kobiety w edukacji. Szkice historyczno-pedagogiczne, jak również autorka i współautorka kilkudziesięciu artykułów naukowych.
Oficyna Wydawnicza "Impuls"
Autor | Dormus Katarzyna, Włoch Anna, Wojniak Justyna |
ISBN druk | 978-83-8095-319-2 |
ISBN e-book |
|
Objętość | 172 stron |
Wydanie | I, 2017 |
Format | B5 (160x235) |
| Oprawa | miękka, klejona |
Słowo wstępne
Rozdział I
Społeczeństwo polskie doby oświecenia wobec problemu edukacji dziewcząt Wprowadzenie
1.1. Problem edukacji kobiet w literaturze zachodnioeuropejskiej XVII i XVIII wieku
1.2. Prasa warszawska lat 60. i 70. XVIII wieku
1.3. Działalność Komisji Edukacji Narodowej
1.4. Literatura czasów stanisławowskich
Zakończenie
Bibliografia
Rozdział II
Elitarne szkoły dla dziewcząt w Anglii – historia i współczesność Rola Kościoła katolickiego w rozwoju edukacji kobiet w Anglii i Walii Wprowadzenie
2.1. Zarys historii szkolnictwa w Anglii
2.2. Szkolnictwo katolickie w Anglii oraz jego wpływ na rozwój edukacji kobiet
2.2.1. Działalność Mary Ward (1585–1645)
2.2.2. Działalność pedagogiczna Madeleine Sophie Barat (1779–1865) i Janet Erskine Stuart (1857–1914)
2.3. Edukacja dziewcząt w Anglii
2.4. Elitarne szkoły dla dziewcząt we współczesnej Anglii
2.4.1. Katolickie szkoły dla dziewcząt we współczesnej Anglii Zakończenie Bibliografia
Rozdział III
Aktywistki, bojowniczki, pionierki Edukacja kobiet, kobiety w edukacji w Stanach Zjednoczonych XIX i XX wieku Wprowadzenie
3.1. Edukacja prawem kobiety – dziedzictwo Mary Wollstonecraft
3.2. „Jak kształcić nasze córki?”. Amerykańskie seminaria i kolegia dla kobiet w XIX wieku
3.3. „Złota era kobiet” w amerykańskiej polityce edukacyjnej (1900–1945)
Zakończenie
Bibliografia
Summary
Indeks nazwisk
Słowo wstępne
Od najdawniejszych czasów kobiety miały utrudniony dostęp do nauki i oświaty. W średniowiecznej Europie monopol na nauczanie miał Kościół katolicki. Dostęp do szkół był dla dziewcząt mocno ograniczony, do uniwersytetów zaś – zamknięty. Na stosunku ówczesnego społeczeństwa do kształcenia dziewcząt mocno zaważyły poglądy Arystotelesa, niechętnego kształceniu kobiet. Olbrzymi przełom przyniosła reformacja – nakaz osobistej lektury Pisma Świętego przez każdego wiernego sprawił, że nauczaniem elementarnym na znacznie szerszą niż dotąd skalę objęto także dziewczęta. Protestancka Europa pokryła się zatem siecią szkół dostępnych dla obojga płci. Stopniowo również Kościół katolicki w okresie kontrreformacji otworzył się bardziej na problem edukacji kobiet.
XVII i XVIII wiek przyniosły rozwój dyskusji na temat kształcenia dziewcząt. Zasadniczą rolę odegrały wystąpienia François Fénelona, Johna Locke’a i Jeana Jacques’a Rousseau. Już samo poruszenie sprawy kształcenia dziewcząt na szerszą niż dotąd skalę i uznanie jej za ważny problem społeczny miało istotne znaczenie. Zaczęły się mnożyć ubolewania nad ignorancją kobiet i narzekania, że brak wykształcenia uniemożliwia im dobre spełnianie wyznaczonych tradycją ról: żon, matek, gospodyń, ale też i obywatelek. Postępowość głoszonych poglądów nie szła jednak zbyt daleko – w dalszym ciągu na pierwszy plan wysuwano kwestię wychowania kobiet, a nie ich kształcenia. Dominowało przekonanie, że do dobrego wypełniania przez kobiety podstawowych obowiązków nie jest potrzebna rozległa wiedza, a dziewczętom najbardziej przystoi edukacja domowa. W tym czasie dziewczęta mogły się kształcić w szkołach ludowych, klasztornych i na pensjach żeńskich. Najważniejszą rolę odgrywała jednak nadal edukacja domowa prowadzona pod nadzorem matki lub zatrudnionych nauczycieli. Środowiskiem edukacyjnym były także dwory, lecz nie zapewniały one systematycznego kształcenia.
Dopiero XIX wiek przyniósł istotne zmiany. Edukacją dziewcząt zainteresowało się państwo, któremu zaczęło zależeć na posiadaniu dobrze wyedukowanych i odpowiednio wychowanych obywateli. Efektem tego było, powolne i napotykające wiele trudności, wprowadzanie obowiązku szkolnego, często jeszcze niepopartego przymusem szkolnym. Duże znaczenie miały rozwijające się aspiracje edukacyjne samych kobiet, które zdawały sobie sprawę, że edukacja stanowi punkt wyjścia szeroko pojętej emancypacji. Rodzący się ruch kobiecy wspierał kobiety w ich dążeniach edukacyjnych. Również trudne warunki, zwłaszcza ekonomiczne (np. na ziemiach polskich po klęsce powstania styczniowego), sprawiały, że zdobycie wykształcenia i odpowiednich kwalifikacji dawało kobietom możliwość zapewnienia bytu sobie oraz swojej rodzinie.
W zakresie edukacji elementarnej panowała sytuacja podobna do tej z minionych wieków – w praktyce niemal w całej Europie funkcjonowała koedukacja. Dziewczęta miały zatem dostęp do szkół elementarnych. Inaczej było na poziomie szkół średnich. Tych, które stanowiłyby odpowiednik szkół męskich przygotowujących do podjęcia nauki na szczeblu wyższym, brakowało. Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero pod koniec XIX wieku, ale proces ten przebiegał bardzo powoli. Żeńskich szkół publicznych tego typu nadal było niewiele. Dostęp na studia uniwersyteckie dla kobiet otwierał się od lat 60. XIX wieku, masowy ich napływ na uniwersytety nastąpił jednak dopiero po pierwszej wojnie światowej.
Historiografia europejska (w tym polska) oraz amerykańska od kilkudziesięciu lat poświęcają sporo uwagi szeroko rozumianym dziejom kobiet. W kręgu poruszanych tematów rozważany jest też problem ich edukacji. Brakuje jednak, zwłaszcza w polskiej historiografii, syntetycznego opracowania obejmującego zagadnienie edukacji kobiet. W polskiej literaturze stosunkowo niewiele miejsca zajmują też rozważania dotyczące rozwoju edukacji kobiet w innych państwach europejskich oraz w Stanach Zjednoczonych. Zamieszczone w niniejszym tomie trzy szkice starają się, choć w części, wypełnić tę lukę. [...]
Książka Edukacja kobiet, kobiety w edukacji. Szkice historyczno-pedagogiczne dobrze wpisuje się w próby zaprezentowania zagadnień edukacji kobiet w historiografii polskiej. Publikacja stanowi cenną pozycję traktującą o problematyce edukacji kobiet, uwzględnia najnowszy stan badań w tej dziedzinie i bardzo poważnie wzbogaca naszą wiedzę o dziejach edukacji kobiet w Polsce, Anglii i Stanach Zjednoczonych.
Z recenzji dr hab. Ewy Kuli, prof. UJK
Publikacja autorstwa Katarzyny Dormus, Justyny Wojniak i Anny Włoch stanowi kolejny, niezwykle ważny przyczynek do zgłębienia tematyki kobiet w historii. [...]
Książka została przygotowana solidnie, z wykorzystaniem bogatego materiału źródłowego i opracowań naukowych. Bardzo dużą ich część stanowią druki obcojęzyczne, często niedostępne, co jeszcze bardziej podnosi jej wartość badawczą. Nowatorstwo i bogactwo materiału pozwala uzupełnić dotychczasowe braki w badaniach nad interesującą kwestią kobiecej edukacji i z pewnością zainspiruje do dalszych badań nad historią edukacji kobiet w innych krajach w epoce nowożytnej i w czasach późniejszych. To pierwsza tego typu publikacja naukowa na polskim rynku wydawniczym [...].
Z recenzji dr hab. Anny Szylar
Jeszcze stosunkowo niedawno, bo nieco ponad sto lat temu, sytuacja kobiet jeśli chodzi o edukację była nie do pozazdroszczenia. Wiele osób uważało, że ich miejsce jest w domu, przy dzieciach. Nawet niektórzy filozofowie, niby światłe umysły, uważali, że rolą kobiet jest podobanie się mężczyznom albo że kobieta nadmiernie uczona budzi śmiech. Nic dziwnego, że wykształcenie dziewcząt długo wydawało się sprawą marginalną. Jeśli chodziły do szkół, miały inny system kształcenia. Różnice blokowały dostęp do studiów wyższych – łaciny, niezbędnej na uniwersytecie, uczyli się tylko chłopcy. Dochodziły też stereotypy – o mniejszej inteligencji dziewcząt czy pokutujący do dziś – o ich problemach z matematyką. Czasem na przeszkodzie dodatkowo stawał rasizm. Gdy w USA do szkoły chciała się zapisać czarnoskóra dziewczynka, białe koleżanki nie miały nic przeciwko, ale ostro zaprotestowali rodzice...
Ten, jak również wiele innych, miejscami szokujących faktów, poznajemy za sprawą arcyciekawej publikacji Oficyny Wydawniczej Impuls. Śledzimy wyboistą drogę kobiet do równouprawnienia w edukacji. Liczne przeszkody, ale i historie ludzi, którzy wspierali je w tej walce. Poznajemy podobieństwa i różnice w tej drodze w trzech krajach – w Polsce, Anglii i USA.
Całość to opracowanie naukowe, wzbogacone licznymi tekstami źródłowymi, lecz nie ma częstej w przypadku podobnych publikacji drętwoty stylu. Przeciwnie – czyta się tę pozycję jednym tchem. Mówiąc półżartem: dobrze, że kobiety mają dziś nieograniczony dostęp do studiów wyższych. Inaczej ta fascynująca książka nigdy by nie powstała.
dr Kalina Beluch
źródło: https://www.granice.pl/recenzja/edukacja-kobiet-kobiety-w-edukacji-szkice-historyczno-pedagogiczne/25640
