Wstęp     

Rozdział 1. Pedagogika, teologia i filozofia w służbie człowieka    

1.1. Człowiek między sacrum a profanum    

1.2. Pedagogika religii   

1.3. Pedagogika personalistyczna o inspiracji chrześcijańskiej   

Rozdział 2. Ideał wychowania    

2.1. Wychowanie w świetle antropologii   

2.2. Cele wychowania w świetle różnych koncepcji    

2.3. Naczelny cel wychowania    

Rozdział 3. Homo capax Dei    

3.1. Człowiek stworzony (imago Dei – obraz ontologiczny)   

3.2. Człowiek odkupiony (similitudo Dei – podobieństwo charytologiczne)   

3.3. Człowiek eschatologiczny (visio Dei – partnerstwo)   

Rozdział 4. Pedagogiczne implikacje przyjęcia koncepcji człowieka pojętego jako capax Dei   

4.1. „W głąb” – niedokończoność i jedność   

4.2. „Horyzontalnie” – relacyjność i miłość   

4.3. „Wertykalnie” – transgresyjność i Transcendencja   

Zakończenie   

Bibliografia   

Summary   

Wykaz skrótów 

Rodzi się. Pierwszy krzyk. Po chwili na brzuchu mamy, uspokojony, bystrym spojrzeniem mruga w eter. Nie mamy wątpliwości, że narodził się człowiek. Każdym dniem oddala się od tej tajemniczej chwili. Zaczyna swoją wędrówkę nieustannego stawania się. Od poczęcia do śmierci, jako osoba, której bycie, jest nieustanną zmianą. Codziennie przyglądamy się naszym dzieciom. Nie wątpimy, że są, że je widzimy, słyszymy, doświadczamy. Tylko, jak je widzimy? Jakimi oczami? To jak widzę swoje dzieci, jest podstawą dla budowania rzeczywistości, która będzie sprzyjała im w rozwoju, w stawaniu się kimś. Tylko kim?

Z naszej odpowiedzi na pytanie: KIM JEST CZŁOWIEK? JAK ROZUMIEM BYCIE CZŁOWIEKIEM? JAKA JEST JEGO NATURA? jako rodzice/opiekunowie tworzymy codzienność naszych dzieci. Bardziej świadomie lub nie. Być może wcale nie zadajemy sobie tego pytania. Czy chcemy, czy nie, odpowiedź i tak otrzymamy. Świat w jakim żyjemy jest zbudowany na odpowiedziach. Jestem, więc pytam. A jako rodzic, pytam sam siebie, do CZEGO wychowuje swoje dzieci.

Ciekawość, jak i temat bliski mojemu sercu skłonił mnie do lektury, która zabiera czytelnika w intelektualną podróż; do refleksji nad ideałem wychowania. Sławomir Chrost – pedagog i teolog – książką Homo capax Dei – jako ideał wychowania zaprasza do stawiania pytań i poszukiwań odpowiedzi. Przy tym, rzetelnie wskazuje nam konsekwencje przyjętych rozwiązań na tle historii myśli nad człowiekiem. Praca ma charakter naukowy, jednak jest napisana w bardzo przystępnej formie. Postaram się wydobyć z treści zachętę, która z perspektywy rodzica wydaje się być najciekawsza.

W książce możemy wyodrębnić trzy części. Pierwsza jest swoistym wprowadzeniem do refleksji nad pedagogiką, filozofią i teologią w służbie człowieka oraz przedstawia nam rys myśli o człowieku na przestrzeni historii. Autor posługując się licznymi odniesieniami do źródeł przybliża nam rzeczywistość rozważań nad koncepcją człowieka. Druga część jest ukazaniem koncepcji Homo capax Dei. Sławomir Chrost wyjaśnia co to znaczy, że człowiek jest otwarty na Boga. W trzeciej części znajdujemy odpowiedź na pytanie jak w praktyce dążyć do wychowania człowieka pojętego jako capax Dei.

Nasze dzieci są arcydziełem Boga, na Jego obraz i podobieństwo. Homo capax Dei to człowiek otwarty na Boga. Z natury skierowani jesteśmy ku Bogu i poszukujemy Go. Jednocześnie jesteśmy wolni. Możemy się zbuntować i próbować kierować się tam, gdzie Go nie ma. Za prorokiem Jeremiaszem możemy powtórzyć, że wtedy wybieramy nicość, idziemy za nią i sami się nią stajemy.

Dla bardziej wyrazistego przedstawienia wychowania Człowieka capax Dei – otwartego na Boga – autor posługuje się metodą 3D, w trzech płaszczyznach: „w głąb”, „horyzontalnie” i „wertykalnie”. Chrost pisze: Wychowanie człowieka capax Dei „w głąb” wiąże się z: rozwijaniem podmiotowości i niezbywalnej godności człowieka; wielowymiarowym byciem (sfera cielesna, poznawczo-intelektualna, wolitywna, społeczna, duchowa itd.); wielokierunkowym stawaniem się (wychowanie do prawdy, piękna, dobra, itd.); podkreśleniem jedności w człowieku i traktowaniem go całościowo; preferowaniem tego, co wewnętrzne, ponad to, co zewnętrzne; dynamiczną wizją wychowania, która dopuszcza także możliwość popełnienia błędu i błądzenia.

Wychowanie człowieka capax Dei „horyzontalnie” oznacza nade wszystko: rozwijanie relacyjności w świecie tak bardzo indywidualistycznym i subiektywnym; przeciwdziałanie izolacji; realizowanie siebie poprzez miłość i bezinteresowny dar z siebie, a także doświadczenie przebaczenia otrzymanego i ofiarowanego.

Wychowanie człowieka capax Dei „wertykalnie” to przede wszystkim odnajdywanie humanizmu transcendentalnego. To rozwijanie transgresyjności człowieka poprzez: możliwość stawiania pytań, wychodzenia „poza” świat widzialny; poszukiwanie sensu i celu życia; odniesienie do nagrody i kary wiecznej; wolność „od” i „do”, czyli możliwość przyjęcia lub odrzucenia Transcendencji. 

Najcenniejsze co możemy dać naszym dzieciom to Bóg. Cóż innego, skończonego może wypełnić nieskończoność duszy? On sam przyszedł do nas w Jezusie i ukazał nam drogę, która prowadzi do Królestwa Niebieskiego. Czy to nie najciekawsza, najbardziej pasjonująca droga, na jaką możemy zaprosić nasze dzieci? Książka Homo capax Dei – jako ideał wychowania uprzytamnia nam odwieczną prawdę o wychowaniu, jako upodobnianiu się do Boga. Praca Sławomira Chrosta podnieca płomień dalszych poszukiwań wychowania w Bogu, na Jego obraz i podobieństwo. Stawania się ojcem, mężem, człowiekiem na Jego obraz i podobieństwo. Jezus ten obraz dookreślił Krzyżem. I jest to – myślę – najpełniejszy obraz nas.

źródło: https://tataimama.wordpress.com/2015/03/02/homo-capax-dei-jako-ideal-wychowania-slawomir-chrost/

Kierunkiem badań w ramach teologii i zarazem jej nauką pomocniczą jest pedagogika religii. Stanowiąc część teologii pastoralnej oraz uzupełniając katechetykę, usprawnia formację religijną człowieka poprzez włączenie do refleksji katechetycznej dorobku pedagogicznego. Pedagogika religii podejmuje więc zagadnienia praktyki i teorii szeroko pojętych procesów edukacji oraz socjalizacji religijnej. Ponieważ zaś w stworzonym „na obraz i podobieństwo Boże” (por. Rdz 1,26-27) człowieku ukryte jest dążenie do poznania prawdy o Stwórcy, sobie samym i otaczającym świecie, z pomocą przychodzi mu Sławomir Chrost ze swą metapedagogiczną rozprawą Homo capax Dei jako ideał wychowania, wzbogacającą personalistyczny nurt pedagogiki religii.

Publikacja Oficyny Impuls w pełni akceptuje ludzką otwartość na poszukiwania, które – w zależności od ich ukierunkowania – prowadzą (lub nie) do osiągnięcia statusu człowieka posiadającego duchowość, stałość, głębię. Jest próbą odpowiedzi na pytanie o ideał wychowania według koncepcji chrześcijańskiej. Całość została podzielona na cztery zasadnicze części. Analizę rozpoczynają rozważania stawiające pedagogikę, teologię i filozofię w służbie człowieka, który – jako Homo capax Dei (otwarty na Boga, skierowany na Niego i poszukujący Go) – stoi przed szansami i niebezpieczeństwami dla wartości uniwersalnych. Ponieważ wizję pięknej przyszłości trzeba z rozmysłem i odpowiedzialnie kształtować, w dalszej części monografii zajęto się ideałem wychowania, omawiając jego cele w świetle różnych koncepcji. Najbardziej utożsamiane z doktryną chrześcijańską są jednak rozważania skupiające się na człowieku stworzonym, odkupionym i eschatologicznym. Dopiero powyższe rozważania, zebrane razem, pozwalają na postawienie „kropki nad i”: przedstawienie człowieka w trzech płaszczyznach – „wgłąb”, „horyzontalnie” i „wertykalnie” – zamyka całość interesujących rozważań monografii Homo capax Dei jako ideał wychowania.

Autor w swoich przemyśleniach opierał się o prowadzone różnymi metodami długoletnie badania. Sięgnął również do literatury źródłowej, jaką stanowi Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, dokumenty Soboru Watykańskiego II oraz Katechizm Kościoła Katolickiego. Korzystał także z opracowań wielu teologów, psychologów, pedagogów i filozofów. Pomocą służy obszerna bibliografia polsko- i obcojęzyczna, przypisy, liczne cytaty (zapisano je kursywą i oddzielono od zwartego tekstu) oraz wykaz skrótów. Wprawdzie publikacja Oficyny Impuls zaliczana jest do literatury specjalistycznej, jednak ciekawy temat oraz przystępny język przekazu absolutnie nie zawężają grona odbiorców. Z powodzeniem skorzysta z niej każdy, kto choć w niewielkim stopniu czuje się Homo capax Dei – człowiekiem otwartym na Boga, skierowanym na Niego i poszukującym Go.

Danuta Szelejewska

http://www.granice.pl/recenzja,homo-capax-dei-jako-ideal-wychowania,9009