Chełmecki Tadeusz

Tadeusz Franciszek Chełmecki urodził się 27 sierpnia 1896 roku w Szczawnicy, został zamordowany przez NKWD w Twerze wiosną 1940 roku. Jego rodzicami byli Jan i Maria z domu Studniewska. Dzieciństwo spędził w Szczawnicy. W Krakowie ukończył gimnazjum klasyczne i zdał maturę.

1914 – wstąpił do Legionów; pod dowództwem generała Józefa Hallera walczył w II Brygadzie Legionów w Karpatach, zwanej również Karpacką lub Żelazną; odniósł rany pod Beskidzką Klaczą, dostał się do niewoli rosyjskiej i został zesłany na Syberię do Irkucka; dzięki pomocy mieszkających tam Polaków udało mu się uciec i dotrzeć na tereny polskie

14 stycznia 1920 – ożenił się z Marią Amelią Szczygielską; z tego związku urodziły się dzieci: Danuta (1921), Maria (1923) i Jaromir (1925) Swoje doświadczenie wojskowe wykorzystywał w 2. Pułku Artylerii Ciężkiej w Radomiu

1918–1921 – służył w Wojsku Polskim, uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, do rezerwy przeszedł w stopniu porucznika piechoty

Od 1 sierpnia 1928 – służył w Straży Granicznej w: Sierakowicach, Gniewie, Horodence i Łomży

1930–1933 – był kierownikiem Komisariatu Straży Granicznej w Gniewie w stopniu komisarza; aktywnie uczestniczył w życiu miasta, prowadził działalność społeczną, pełnił funkcję sekretarza Koła Przyjaciół Harcerstwa (KPH) przy gimnazjum w Gniewie, wspólnie z majorem Nikodemem Sulikiem, dowódcą II Batalionu 65 Starogrodzkiego Pułku Piechoty

11 listopada 1932 – zorganizował defiladę na gniewskim rynku z okazji odzyskania niepodległości

1933 – Koło Przyjaciół Harcerzy w Gniewie wydało napisane przez niego Wspomnienie Rarańczy..., a z uzyskanych dochodów zakupiono namioty i ekwipunek dla drużyny harcerskiej przy Szkole Powszechnej im. Króla Jana III Sobieskiego; autor podczas spotkań z młodzieżą opowiadał o walkach pod Rarańczą 1933 – współorganizował przyjęcie „Spływu Polski do morza”, wydając z tej okazji broszurę Krótki zarys historii miasta Gniewu; burmistrz Gniewu, A. Czerwiński w słowie wstępnym napisał:

Opracowanie to po raz pierwszy od czasów istnienia miasta Gniewu w języku polskim ma na celu uprzytomnienie, jak najszerszym warstwom rodaków naszych ze wszystkich stron Najjaśniejszej Rzeczpospolitej Polskiej tego, że na szlaku „Wisłą do morza” stoją na straży prastare grody polskie [...].

1939 – został zmobilizowany do wojska jako oficer wywiadu w Inspektoracie Łomża, w którym pełnił funkcję zastępcy naczelnika Inspektoratu Służby Granicznej w stopniu nadkomisarza

Sierpień 1939 – zmobilizowano go do wojsk artyleryjskich w stopniu majora; podczas działań wojennych dostał się do niewoli sowieckiej i był więziony w specjalnym obozie NKWD w Ostaszkowie

Wiosna 1940 – został zamordowany przez NKWD w Twerze i pochowany w Miednoje

Pozostawił żonę Marię i troje dzieci.

Odznaczenia: Krzyż Niepodległości, Srebrny Krzyż Zasługi, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921, Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Brązowy Medal za Długoletnią Służbę.

18 września 1976 roku wdowa po Tadeuszu Chełmeckim Maria Chełmecka odsłoniła Pomnik Katyński w Londynie.

26 października 2007 roku Tadeusza Chełmeckiego pośmiertnie awansowano do stopnia nadkomisarza Straży Granicznej.

W 2009 roku przy Gimnazjum im. Józefa Piłsudskiego w Sierakowicach posadzono Dąb Pamięci poświęcony Tadeuszowi Chełmeckiemu.

Badziong B., Byłby dobrym liderem LGD, „Wstęga Kociewia” 2012, nr 8, http://www.wstega-kociewia.pl/sites/default/files/zalaczniki/8wstegakociewia_www.pdf, dostęp: 30.11.2015.

http://www.katyn-pamietam.pl/hero/722.html, dostęp: 30.11.2015.

Tadeusz  Chełmecki,  https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Chełmecki, 2015, dostęp: 30.11.2015.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Oficyna Wydawnicza „Impuls” w swej znakomitej serii „Przywrócić Pamięć” wznowiła książkę autorstwa Tadeusza Chełmeckiego pod tytułem „Wspomnienie Rarańczy”. Rarańcza w historii polskiej wojskowości kojarzy się z bohaterską postawą żołnierzy Polskiego Korpusu Posiłkowego, którzy w niezgodzie na postanowienia traktatu brzeskiego, oddającego polskie ziemie (m.in. Chełmszczyznę) tworzącej się Ukrainie, przekroczyli linię frontu próbując połączyć się z Korpusami Polskimi formowanymi w Rosji.

Wydarzenia pod Rarańczą były dla autora pretekstem do napisania liczącego kilka opowiadań zbioru, z wydania którego dochód przeznaczono na zakup sprzętu dla drużyny harcerskiej w Gniewie. Tadeusz Chełmecki służył w Straży Granicznej w tym mieście i tam wspierał działalność Koła Przyjaciół Harcerzy. Bohaterami swych opowiadań uczynił T. Chełmecki legionistów i harcerzy. To właśnie te dwa środowiska jawią się w świetle tekstów jako bastion odpowiedzialności, poświęcenia i służby Ojczyźnie.

Zróżnicowane okoliczności w jakich przychodzi działać bohaterom daje pretekst do pokazania rozmaitych sposobów służby Polsce. Raz będzie to działalność wywiadowcza prowadzona przez młoda harcerkę, a kiedy indziej ozdrowieńczy wpływ na większe środowisko o zróżnicowanym narodowo charakterze. To właśnie opowiadanie „W szpitalu” najbliższe jest atmosferą przygodom legionowego kaprala Szczapy, stworzonego przez Karola Lilienfeld-Krzewskiego. Niewzruszone poczucie wyższości leguna nad wszelkiej maści żołnierzami armii austro-węgierskiej jest charakterystyczne dla większości tych, którzy stanęli w 1914 r. do walki o wolną Polskę.

Teksty Tadeusza Chełmeckiego stanowią znakomity materiał do przygotowania gawęd harcerskich związanych z realizacją pierwszego punktu prawa harcerskiego mówiącego m.in. o służbie Polsce. Jednak każdy z instruktorów odnaleźć w nich może podstawy do wygłoszenia krótkiej pogawędki w kontekście także innych punktów dekalogu harcerskiego. Także młodsi z harcerzy i harcerek mogą czerpać z książki wiedzę zarówno na temat wydarzeń sprzed stu lat jak i postaw wynikających z zasad służby harcerskiej. Książka powinna zasilić biblioteki harcerskie niezależnie od tego w jakim środowisku one funkcjonują.

Dobrym zwyczajem serii jest umieszczenie po zasadniczym tekście biogramu autora. Postać ta zasługuje na upamiętnienie zarówno ze względu na czynny udział w walkach o odzyskanie Niepodległości, jak i rolę jaką spełniał w środowisku lokalnym, a także na męczeńską śmierć z rąk NKWD w Twerze.

żródło: Dariusz Nowiński

http://www.jpilsudski.org/recenzje-ksiazek-historycznych/item/2422-wspomnienie-raranczy

Ocena recenzenta

Temat i treść - 8/10

Język, styl, kompozycja tekstu – 8/10

Forma wydawnicza - 9/10

Rarańcza, czyn wielki, krwawy szaleńczy, owiany tajemniczością ponurej nocy zimowej, rozświetlonej błyskiem wybuchających granatów bojowych i szczekotem maszynowych karabinów. Marsz długi, przeciągły, pospieszny marsz i ukoronowanie jego, to zamiana kilku słów z przeciwnikiem, strzały, śmierć, jęki rannych i dogorywujących. Huk i świst pocisków artylerji austrjackiej. Masą szli, nie było jednego, któryby się zawahał. Tyle nocy spędzonych przy ogniskach obozowych prześnili i przegwarzyli o tej chwili, w której danem im będzie zmierzyć się ze śmiertelnym ich wrogiem i wreszcie doczekali się tej chwili.

Podał ją wróg sam przez zdradę swoją niecną. Poszli, przed nimi zwarte szeregi armji austrjackiej, czekające na chwilę ich przybycia, liczące na to, że walka z nimi, utrudzonymi odbyciem trzydziestokilometrowego marszu, będzie lekką i zwycięską, a oni, błyskawicą runęli na przeciwników, zmięszali, siłą uderzenia zgnietli, rozbili i ruszyli wprost przed siebie, na los niepewny, na nowe walki, życie tułacze, w wysoko wzniesionym sztandarem Wolności Polski.

Poszli, — II-ga Żelazna Brygada Legjonów Polskich poszła nowym szlakiem, jako pochodnia wzniecająca wszędzie zarzewie walki i czynu, ogarniająca płomieniem wszystkie serca polskie, podniecając je do buntu, do nieustępliwej wojny o Polskę, o wolność naszą. Zerwali wszystko za sobą, wypowiadając i zaczynając wojnę równocześnie ze wszystkimi naszymi wrogami w imię i dla Wolności Polski.

Zwyciężyli, ten pierwszy zwycięski bój pod Rarańczą dał im moc wiary w przyszłość i możność oglądania na swoje własne oczy rozbłysłej Jutrzenki Wolności, przed którą pochylili swe czoła i poszli dalej krwawo wyrąbywać granice Polski, krwią swoją i trupami wytyczać przyszłe linje graniczne, ku chwale, pożytkowi i spokoju przyszłych pokoleń. A nad nimi królował i wiódł ich do boju zwycięski, mocarny i nieogarnięty w swej mocy duch zakutego w więzieniu magdeburskiem Brygadjera Piłsudskiego.

Rarańcza ! ! !

źródło: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2018/11/wspomnienie-raranczy.html