Prof. Małgorzata H. Kowalczyk

jest absolwentką resocjalizacji Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy i doktorem nauk humanistycznych. Pracuje w Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Zakładzie Socjologii Wychowania i Resocjalizacji. Zainteresowania zawodowe koncentrują się wokół zagadnień patologii społecznej (między innymi prostytucji, zwłaszcza nowych jej form) oraz przestępczości ze szczególnym uwzględnieniem przestępstw gwałtownych i seksualnych. W obszarze przestępczości gwałtownej szczególnie interesują ją zagadnienia dotyczące zabójstw dokonywanych z różnych motywów m.in. zabójstwa członków rodzin i dzieci oraz zabójstwa na tle seksualnym. Problematykę zjawisk patologii społecznej i przestępczości traktuje wielowymiarowo, zarówno w kontekście etiologicznym, objawowym jak i resocjalizacyjnym. W szczególności zajmuje się możliwościami oddziaływań terapeutycznych i w zakresie resocjalizacji penitencjarnej (także działań alternatywnych w stosunku do klasycznych form) adresowanych do sprawców długoterminowych. Realizując te zainteresowania utrzymuje stałą współpracę z zakładami karnymi z Okręgu bydgoskiego, szczególnie z Zakładem Karnym dla recydywistów penitencjarnych w Koronowie.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wstęp

1. Wybrane integracyjne teorie przestępczości

1.1. Generalna teoria napięcia Roberta Agnewa (GST)

1.2. Integracyjna teoria regulacji zachowania przestępczego Marco LeBlanca

1.3. Doktryna kryminologii humanistycznej Leona Tyszkiewicza

2. Zabójstwo jako skrajna forma przestępstwa gwałtownego w ujęciu historycznym i prawnym

2.1. Zabójstwo w kontekście historycznym

2.2. Prawna interpretacja zabójstwa

3. Zabójstwo w perspektywie biopsychologicznej i środowiskowej

3.1. Biologia, psychopatologia i osobowość zabójców w świetle literatury

3.2. Środowiskowe czynniki kryminogenne dotyczące zabójstw w świetle literatury

3.2.1. Socjalizacja sprawców zabójstw w środowisku rodzinnym i rówieśniczym

3.2.2. Zaburzenia w zachowaniu a popełnianie zabójstw

3.3. Czynniki sytuacyjne w etiologii zabójstw

3.4. Motywacje sprawców zabójstw

3.5. Integracyjne ujęcie czynników warunkujących popełnianie zabójstw – syndrom prehomicydalny

3.6. Charakterystyka różnych typów zabójstw i wybrane czynniki je determinujące

4. Wybrane zagadnienia dotyczące diagnozy resocjalizacyjnej i penitencjarnej oraz możliwości resocjalizacji sprawców zabójstw

4.1. Diagnoza resocjalizacyjna i penitencjarna – wybrane zagadnienia

4.2. Oddziaływania penitencjarne wobec sprawców zabójstw i możliwości ich resocjalizacji

5. Rozwiązania metodologiczne przyjęte w badaniach własnych

5.1. Usytuowanie podjętej problematyki w teoriach nauk społecznych

5.2. Procedura postępowania badawczego

5.3. Przedmiot i cele badań

5.4. Problemy badawcze i hipotezy

5.5. Zmienne i wskaźniki

5.6. Model metodologiczny badań

5.7. Rodzaj podjętych badań

5.8. Metody, techniki, narzędzia badawcze

5.9. Organizacja i procedura badań

6. Analiza ilościowa uzyskanych wyników badań

6.1. Charakterystyka badanej zbiorowości

6.2. Charakterystyka sytuacji rodzinnej badanych sprawców w kontekście popełnionych zabójstw

6.3. Sytuacja w środowiskach szkolno-rówieśniczych a popełnianie zabójstw

6.3.1. Relacje z rówieśnikami i pozycja w grupach rówieśniczych a popełnianie zabójstw

6.3.2. Relacje z nauczycielami a dokonywanie zabójstw

6.4. Symptomy zaburzeń w zachowaniu i wcześniejszej aktywności przestępczej a dokonywanie zabójstw

6.5. Komponenty kontroli społecznej a dokonywanie zabójstw

6.6. Działania innych osób będące źródłem szkodliwych bodźców

6.6.1. Blokowanie możliwości osiągania pozytywnych celów w życiu

6.6.2. Blokowanie dostępu do pozytywnych bodźców(sytuacje trudne) a dokonywanie zabójstwa

6.7. Dysonans między aspiracjami, oczekiwaniami i faktycznymi możliwościami realizacji celów a dokonywaniem zabójstw

6.7.1. Poczucie relatywnej deprywacji w sferze materialnej

6.7.2. Poczucie relatywnej deprywacji związane ze sferą towarzysko-erotyczną

6.7.3. Poczucie relatywnej deprywacji w zakresie sfery edukacyjno-zawodowej

6.7.4. Subiektywne poczucie możliwości realizacji planów życiowych i respektowanie przysługujących jednostce praw

6.8. Korelaty osobowościowe a popełnianie zabójstw

6.8.1. Zachowania agresywne ustalone na podstawie Skali Agresji Bussa–Durkee (SABD)

6.8.2. Poziom nasilenia cech introwertywnych i ekstrawertywnych ustalonych na podstawie inwentarza EPQ-R

6.9. Czynniki sytuacyjne i motywacyjne związane z popełnionym zabójstwem

7. Analiza jakościowa materiału badawczego oraz wskazania resocjalizacyjne

7.1. Analiza przypadków

7.2. Reprezentacja przypadków w przekroju

7.3. Modelowe ujęcie sprawców zabójstw

7.4. Projekt oddziaływań resocjalizacyjnych wobec sprawców zabójstw

7.5. Możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych uwzględniające modelowe ujęcia sprawców zabójstw z przykładowymi rozwiązaniami resocjalizacyjnymi

7.5.1. Możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych wobec zabójców seryjnych

7.5.2. Możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych wobec zabójców seksualnych

7.5.3. Możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych wobec sprawców zabójstw działających dla zysku w celu zdobycia walorów należących do ofiary (zabójcy ekonomiczni)oraz działających na zlecenie innej osoby

7.5.4. Możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych wobec sprawców emocjonalno-lękowych

7.5.5. Możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych wobec sprawców emocjonalno-agresywnych

Syntetyczne wnioski z badań

Bibliografia

Aneks

Materiał empiryczny stanowi koherentny zestaw danych do charakterystyki psychospołecznej sprawców morderstw. Jest to wkład do wiedzy na temat tej grupy sprawców. Już sam rozdział 7 zawiera interesujące i odkrywcze wiadomości co do obszaru różnych przypadków sprawców zabójstw (analiza typowych przypadków, syntetyczny model sprawców zabójstw, wytyczne do projektu działań resocjalizacyjnych) [...] i jest to niewątpliwy wkład do polskiej nauki.

prof. zw. dr hab. Stanisław Kawula (fragment recenzji)

Praca jest nowatorska pod względem prezentacji nowych obszarów badawczych dla pedagogiki, szczególnie dla pedagogiki resocjalizacyjnej. Materiał empiryczny jest bardzo bogaty i wnosi nową wiedzę w problematykę rozumienia sprawców morderstw.

ks. dr hab. Czesław Kustra, prof. UMK (fragment recenzji)