Joanna Gładyszewska-Cylulko

doktor nauk humanistycznych, psycholog kliniczny, tyflopedagog, adiunkt w Zakładzie Edukacji Osób z Niepełnosprawnością w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. Swoje zainteresowania badawcze skupia wokół problematyki edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością wzrokową, ze szczególnym uwzględnieniem ich funkcjonowania emocjonalno-społecznego. W kręgu jej zainteresowań badawczych znajduje się także poszukiwanie nowych sposobów rehabilitacji osób niewidomych i słabowidzących i podnoszenia jakości ich życia na przykład poprzez terapię przez sztukę. Autorka licznych publikacji naukowych z zakresu tyflopedagogiki i arteterapii.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

ROZDZIAŁ I – TEORETYCZNE PODSTAWY ARTETERAPII

1.1. Arteterapia i jej miejsce w edukacji i terapii
1.2. Cele i zadania terapii przez sztukę
1.3. Perspektywy i problemy arteterapii
1.4. Sylwetka arteterapeuty

ROZDZIAŁ II – GŁÓWNE ZAGADNIENIA TERAPII PEDAGOGICZNEJ

2.1. Definicja i pojęcie terapii pedagogicznej
2.2. Formy postępowania terapeutyczno-wychowawczego
2.3. Zasady prowadzenia terapii pedagogicznej

ROZDZIAŁ III - WYBRANE METODY EDUKACYJNO-TERAPEUTYCZNE WYKORZYSTUJĄCE MUZYKĘ, PLASTYKĘ I RUCH

3.1. Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne
3.2. Metoda malowania dziesięcioma palcami Ruth F. Shaw
3.3. Metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz
3.4. Programy aktywności. Świadomość ciała, kontakt i komunikacja Marianny i Christophera Knillów
3.5. Poranny krąg, czyli stymulacja polisensoryczna według pór roku Hedwig Abel
3.6. Relaksacja Aktywna Maurice Martenot i Christine Saïto w adaptacji Samy Boski
3.7. System percepcyjno-motoryczny Newella C. Kepharta 3.8. Kinezjologia Edukacyjna Paula E. Denissona
3.9. Terapia uspokajająca i rozwijająca dla dzieci nerwicowych i dyslektycznych Teresy Danielewicz, Anny Koźmińskiej, Janiny Magnuskiej
3.10. Spójrz inaczej – program zajęć wychowawczo-profilaktycznych Andrzeja Kołodziejczyka i Ewy Czemierowskiej
3.11. Edukacja przez ruch Doroty Dziamskiej

ROZDZIAŁ IV - WYKORZYSTANIE TECHNIK ARTETERAPEUTYCZNYCH W TERAPII I WSPOMAGANIU ROZWOJU DZIECKA

4.1. Arteterapia w diagnozie modalności zmysłowej
4.1.1. Systemy reprezentacji – definicje i pojęcia
4.1.2. Wykorzystanie technik arteterapii w diagnozie modalności zmysłowych u dziesięcioletniej dziewczynki
4.2. Integracja zespołu klasowego tworzonego przez dzieci w młodszym wieku szkolnym
4.2.1. Rozwój społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym
4.2.2. Analiza wybranych konspektów zajęć
4.2.3. Wykorzystanie technik arteterapii w integracji zespołu klasowego tworzonego przez dzieci w młodszym wieku szkolnym
4.3. Zaburzenia integracji sensorycznej
4.3.1. Integracja sensoryczna – definicje i pojęcie
4.3.2. Analiza wybranego konspektu zajęć
4.3.3. Wykorzystanie wybranych technik arteterapii w terapii dziecka z zaburzeniami integracji sensorycznej na przykładzie ośmioletniego chłopca
4.4. Zaburzenia dyslektyczne 4.4.1. Dysleksja – definicje i pojęcia 4.4.2. Analiza wybranych konspektów zajęć
4.4.3. Wykorzystanie technik arteterapii w terapii dziecka z zaburzeniami dyslektycznymi na przykładzie sześcioletniej dziewczynki
4.5. Wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego dziecka nieśmiałego
4.5.1. Nieśmiałość – definicje i pojęcia
4.5.2. Analiza wybranych konspektów zajęć
4.5.3. Wykorzystanie technik arteterapii w terapii dziecka nieśmiałego na przykładzie jedenastoletniej dziewczynki

Zakończenie

Bibliografia

Dynamiczne przemiany społeczne zmuszają pedagogów do sięgania po coraz to nowsze metody i techniki diagnozy, profilaktyki oraz terapii. Arteterapia wychodzi tym oczekiwaniom naprzeciw, dając pedagogom wiele narzędzi do pracy z dzieckiem. Póki co, jest to jednak bardzo młoda dziedzina, która jeszcze nie dorobiła się bogatego zaplecza teoretycznego i praktycznego. Dlatego chciałabym zwrócić szczególną uwagę na książkę Joanny Gładyszewskiej-Cylulko Arteterapia w pracy pedagoga, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2014 – publikację, która stanowi odpowiedź na wiele nurtujących pytań z zakresu przedmiotu.

Przedstawione w książce teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę są nie tylko czytelne i zrozumiałe, ale również zaprezentowane w sposób gotowy do zastosowania od zaraz. Niezwykle praktyczna, bo stosunkowo cienka (licząca zaledwie 134 strony) publikacja, zawiera w sobie zbiór najważniejszych informacji z zakresu arteterapii. Wśród nich znajdziemy odpowiedzi, między innymi, na takie pytania, jak: czym jest arteterapia, jakie są jej cele oraz jakie jest jej miejsce zarówno w edukacji, jak i terapii.

Autorka omawia również główne zagadnienia z zakresu terapii pedagogicznej, wyjaśniając zasady jej prowadzenia. Ponadto, w sposób zwarty i zrozumiały prezentuje różne metody edukacyjno-terapeutyczne, wykorzystujące muzykę, plastykę i ruch, oraz proponuje konkretne techniki arteterapeutyczne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. W książce znajdziemy przykłady konkretnych scenariuszy zajęć do pracy z dzieckiem o określonych zaburzeniach, z dokładnym opisem każdego ćwiczenia i wyjaśnieniem celu jego zastosowania.

Dodatkowym atutem publikacji jest bogata bibliografia. Zamieszczony wykaz literatury zawiera zarówno prace w języku polskim, jak i obcojęzyczne.

Pracę Joanny Gładyszewskiej-Cylulko Arteterapia w pracy pedagoga polecam zarówno osobom przygotowującym się do roli arteterapeuty, jak i tym, którzy pragną wyłącznie poszerzyć swój warsztat pracy pedagoga o metody i techniki terapii przez sztukę.

Książka jest dostępna zarówno w wersji papierowej, jak i PDF.

źródło: http://supernauczyciel.pl/

Terapia przez sztukę

Arteterapia lub też artterapia wywodzi się od słów arte, czyli sztuka oraz terapia. Terapia przez sztukę to działanie opierające się na dwóch równoważnych elementach, a mianowicie na sztuce rozumianej jako twórczość i terapii. Nie chodzi przy tym o stworzenie wiekopomnego dzieła, ale o nawiązanie terapeutycznej relacji z pacjentem i umożliwienie mu dokonania przemiany czy wewnętrznego rozwoju. Właśnie ta zmiana postaw jest skutkiem i największą wartością terapii.

Współcześnie, czy to przypadku edukacji osób z niepełnosprawnością, socjoterapii, czy pracy z lękami i innymi problemami wywołanymi czynnikami wewnętrznymi bądź zewnętrznymi, coraz częściej sięga się po nowe techniki terapeutyczne, w tym arteterapię. Powstają nawet specjalne programy studiów kształcących specjalistów w tej dziedzinie, wciąż jednak mało jest opracowań na ten temat i możliwości samodzielnego rozwijania swojego warsztatu czy pogłębiania wiedzy merytorycznej. Dlatego też pozycje takie jak Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę autorstwa Joanny Gładyszewskiej-Cylulko to pozycja niezwykle cenna dla każdego pedagoga specjalnego czy innych osób, wykorzystujących jej możliwości i działanie terapeutyczne w codziennej pracy. To również doskonałe kompendium wiedzy dla tych, którzy nigdy się z pojęciem arteterapii nie zetknęli, a także dla studentów pedagogiki czy pedagogiki specjalnej oraz sztuki. Opublikowana nakładem oficyny IMPULS książka to napisane przystępnym językiem wprowadzenie do zagadnień związanych z terapią pedagogiczną, a konkretnie terapią przez sztukę.

Opracowanie Gładyszewskiej-Cylulko składa się z czerech rozdziałów, a każdy z nich zajmuje się zarówno teoretycznym, jak i praktycznym aspektem terapii. Rozdział pierwszy omawia miejsce arteterapii w edukacji oraz terapii, identyfikuje jej cele i zadania oraz wspomina o perspektywach i problemach arteterapii. Autorka podkreśla, że dla zawieszonej pomiędzy naukami pedagogicznymi a humanistycznymi terapii przez sztukę konieczne jest wypracowanie jednolitych standardów kształcenia arteterapeutów, a także metod i strategii poznania. Również sylwetka arteterapeuty – osoby o wrażliwości artystycznej, skupiającej się na zagadnieniach związanych z diagnozą i terapią, została tu dokładnie omówiona w kontekście rysu psychologicznego oraz celów, jakie są przed nim stawiane.

W rozdziale drugim, traktującym o terapii pedagogicznej, zdefiniowane zostaje pojęcie tej terapii, rozumianej jako relacja pomiędzy terapeutą a pacjentem, zmieniająca sposób myślenia i zachowania tego drugiego. Czytelnik poznaje również formy postępowania terapeutyczno-wychowawczego, które zostały przez autorkę omówione na podstawie pracy z dzieckiem niewidomym, a także sześć zasad prowadzenia terapii pedagogicznej. Ponadto w rozdziale zostały wymienione najpopularniejsze metody i techniki terapii, poczynając od metod i technik relaksacyjnych, na edukacji przez ruch kończąc.

Rozdział trzeci stanowi omówienie wybranych metod edukacyjno-terapeutycznych, które wykorzystują muzykę, plastykę i ruch. Gładyszewska-Cylulko wspomina o metodzie ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne, metodzie malowania dziesięcioma palcami Ruth F. Shaw, metodzie dobrego startu Marty Bogdanowicz, o takich programach aktywności, jak świadomość ciała, kontakt i komunikacja Marianny i Christophera Knillów, porannym kręgu, czyli stymulacji polisensorycznej według pór roku Hedwig Abel, relaksacji aktywnej Maurice`a Martenota i Christine Saïto w adaptacji Samy`ego Boskiego i innych metodach stosowanych w terapii zaburzeń w rozwoju.

Niezwykle cenny i przydatny w codziennej pracy jest rozdział czwarty, opisujący przykładowe sesje terapeutyczne z wykorzystaniem technik arteterapeutycznych. Autorka ukazuje zastosowanie arteterapii w diagnozie modalności zmysłowych, w integracji zespołu klasowego czy zaburzeniach integracji sensorycznej, zaburzeniach dyslektycznych oraz wspomaganiu rozwoju emocjonalno-społecznego dziecka nieśmiałego.

To właśnie połączenie teorii z praktyką sprawia, że pozycja Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę będzie z pewnością często wykorzystywana w pracy pedagogicznej. Ta podbudowa merytoryczna pozwala też spojrzeć na arteterapię w szerszym kontekście, wyodrębnić jej subdyscypliny i skonkretyzować obszar zainteresowań. Jestem również pewna, że książka Gładyszewskiej-Cylulko będzie kolejnym głosem poparcia w sprawie unormowania zawodu arteterapeuty i jego prawnej podbudowy oraz wyznaczenia standardów wykonywania, a także zachętą do włączenia artetearapii do pracy terapeutycznej.

Justyna Gul
źródło: http://www.granice.pl/recenzja,arteterapia-w-pracy-pedagoga--teoretyczne-i-praktyczne-podstawy-terapii-przez-sztuke,8484

Nie mam wątpliwości, że książka przedstawiona mi do recenzji należy do opracowań naukowych, na które rynek wydawniczy i nauczyciele oczekują z niecierpliwością. Mało jest bowiem w Polsce zwartych opracowań pozwalających na pogłębienie wiedzy teore­tycznej i praktycznej z arteterapii.

[...] Czytając pracę pani Joanny Gładyszewskiej-Cylulko, widziałam artete­rapię jak gdyby z lotu ptaka – widziałam całość, ale i detale, dążenia i bolączki, do­świad­czenia i błędy w sztuce, potrzebę równowagi pomiędzy teorią a prak­tyką, a także drogę, która jest bezpieczna i warta naśladowania. [...] Mamy więc publikację godną polecenia kandydatowi przygotowują­cemu się do zawodu arteterapeuty.

Z recenzji prof. nadzw. UMCS Andrei Jaworskiej

Czy terapia przez sztukę jest sztuką?

"Sztuka to absolut, odbicie absolutu - duszy. Stoi ponad życiem, wnika w istotę wszechrzeczy, jest celem sama w sobie" – pisał ponad sto lat temu Przybyszewski. Czym jest sztuka dla nas, żyjących w drugiej dekadzie XXI wieku? Jakie są jej granice? Czy terapię przez sztukę również można uznać za sztukę, a jeśli, to czy do jej uprawiania potrzebne są jakieś specjalne predyspozycje? Czy jest ona talentem, darem wrodzonym, czy też można się jej nauczyć np. podczas studiów lub na kursach doskonalenia zawodowego? Jakie są jej efekty i czy da się je zmierzyć w sposób empiryczny? Odpowiedzi na te pytania podjęła się udzielić Joanna Gładyszewska-Cylulko, autorka książki "Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę". Praca ta stanowi kompendium wiedzy o arteterapii. J. Gładyszewska-Cylulko omawia w niej - od strony teoretycznej i praktycznej - zasady terapii przez sztukę. Ta dwupoziomowość, dwutematyczność jest niewątpliwą zaletą tej książki, gdyż większość dotychczasowych publikacji podejmujących tę tematykę koncentruje się najczęściej na jednym, wybranym aspekcie – na stronie teoretycznej lub praktycznej poruszanego zagadnienia.

W pierwszej, teoretycznej, części książki Gładyszewska-Cylulko stara się zdefiniować, czym jest arteterapia oraz określić jej położenie względem takich dyscyplin naukowych jak: psychologia (psychoterapia), pedagogika, medycyna i filozofia. Próbuje także przedstawić główne zadania terapii pedagogicznej, do których zalicza korygowanie zaburzeń rozwojowych, usuwanie napięć psychofizycznych i dostarczanie korzystnych doświadczeń społecznych, na bazie których jednostka będzie mogła w przyszłości budować pozytywny obraz samej siebie i dobrze funkcjonować w różnego rodzaju interakcjach.

W drugiej części pracy przedstawia metody edukacyjno-terapeutyczne, wykorzystujące muzykę, plastykę i ruch, spośród których można wymienić takie techniki jak: metoda malowania dziesięcioma palcami, metoda dobrego startu, poranny krąg czy też terapia uspokajająca i rozwijająca dla dzieci nerwicowych i dyslektycznych.

Osobiście warty polecenia wydaje mi się program zajęć wychowawczo-profilaktycznych "Spójrz inaczej", który koncentruje się na kształtowaniu osobowości dziecka i wspieraniu go w rozwoju. Jego autorzy (A. Kołodziejczyk i E. Czemierowska) postawili tezę, iż za podstawowe przyczyny uzależnień można uznać deficyty rozwoju emocjonalnego oraz złą adaptację do ról i warunków życiowych. Jest on adresowany do dzieci w wieku wczesnoszkolnym, które przez zabawę, śpiew, dramę uczą się wyrażania swoich potrzeb, empatii, podejmowania ryzyka w bezpiecznej sytuacji. Autorka nie podchodzi bezkrytycznie do omawianych przez siebie metod, przedstawia ich wady i zalety, mówi, jakie modyfikacje wprowadziła do niektórych z nich, poddaje krytyce nie mającej naukowej podbudowy metodę Denisona (kinezjologii edukacyjnej).

Praca nie zawiera gotowych scenariuszy zajęć, choć Gładyszewska-Cylulko podaje w niej przykłady na to, jak można zastosować daną metodę w praktyce. Nie tyle podpowiada rozwiązania, co sugeruje, licząc na kreatywność czytającego, który z ogólnego pomysłu będzie potrafił stworzyć szczegółowy plan zajęć. Zaletą tej publikacji jest również to, iż nie powstała ona "za biurkiem", lecz że napisał ją ktoś, kto jest praktykiem w tej dziedzinie.

Zatem: czy terapia przez sztukę jest sztuką? Odpowiedź na pytanie poznacie Państwo sięgając po książkę "Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę".

Katarzyna Pelczarska
źródło: http://www.ksiazka.net.pl/