Gromkowska-Melosik Agnieszka

dr hab., prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (Wydział Studiów Edukacyjnych). W swoich zainteresowaniach badawczych koncentruje się na problemach związanych z gender studies, socjologią edukacji i socjologią kultury. Autorka książek: Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet. Studium dynamiki dostępu (Kraków 2011; za tę publikację otrzymała w 2012 roku Nagrodę I Wydziału Polskiej Akademii Nauk); Proble­my nierówności społecznej w teorii i praktyce edukacyjnej (wspólnie z To­maszem Gmerkiem, Kraków 2008); Ściągi, plagiaty, fałszywe dyplomy. Studium z socjopatologii edukacji (Gdańsk 2007); Kobiecość w kulturze globalnej. Rekonstrukcje i reprezentacje (Poznań 2002). Redaktorka trzech prac zbiorowych poświęconych kulturze popularnej oraz tłumaczka książki Claire M. Renzetti i Daniela J. Currana Kobie­ty, mężczyźni, społeczeństwo (Warszawa 2005), a także współ­autorka wprowadzenia naukowego do tej publikacji.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wstęp

Część pierwsza

Kobiecość, edukacja i (nie)równość społeczna: alternatywne rzeczywistości

1. Edukacja i (nie)równości społeczne – konteksty teoretyczne

2. Edukacja i (re)konstrukcje tożsamości dziewcząt i chłopców

2.1. Asymetria socjalizacji szkolnej – androcentryczna rzeczywistość i redukowanie tożsamości dziewcząt

2.2. Asymetria osiągnięć szkolnych – społeczne konstrukcje edukacyjnych porażek chłopców

2.3. Kompetencje matematyczne – wyuczona bezradność dziewcząt?

2.4. Szkolnictwo zróżnicowane ze względu na płeć: próba rekonstrukcji dostępu do sukcesu edukacyjnego

3. (Nie)równość dostępu kobiet i mężczyzn do edukacji w szkolnictwie wyższym: wybrane tendencje i egzemplifi kacje

4. Dylematy tożsamościowo-edukacyjne kobiet w społeczeństwie współczesnym

4.1. Ideologia neoliberalizmu i społeczne konstrukcje tożsamości kobiet

4.2. Sukces edukacyjno-zawodowy i problem maskulinizacji kobiet

4.3. Przemieszczenie społecznych aspiracji dziewcząt – Girl Power, ciało i konsumpcja

5. Macierzyństwo, rodzina i kariera edukacyjno-zawodowa kobiet

5.1. Macierzyństwo jako dominująca konstrukcja kobiecości: konteksty i kontrowersje

5.2. Dyplom jako „kredencjał małżeński” i problem dostępu matek do sukcesu zawodowego

6. Edukacja kobiet i rynek pracy: polityka segregacji płciowej

7. Podsumowanie: edukacja i paradoksy emancypacji kobiet Załącznik

Część druga

Kobiety sukcesu a problem (nie)równości społecznej: konteksty edukacyjne i społeczno-zawodowe

1. Metodologiczne podstawy badań własnych

2. Indywidualizm, edukacja i sukces społeczno-zawodowy

2.1. Kariera zawodowa jako „nieograniczony wyścig” wolnych jednostek?

2.2. Życie jako kariera zawodowa? Między presją na sukces a samorealizacją

2.3. Dyplom akademicki i sukces zawodowy: inflacja wykształcenia

3. (Nie)równość kobiet w dostępie do sukcesu zawodowego

3.1. Biznes i uniwersytet jako enklawy równości płciowej?

3.2. Problem dyskryminacji kobiet przez kobiety

3.3. Brak akceptacji dla idei parytetu

4. Życie rodzinne – rzeczywistość nieustannych wyborów

4.1. Związki z mężczyznami: dynamika akceptacji i konfliktu

4.2. Macierzyństwo i kariera zawodowa: strategie przełamywania tradycyjnych ról społecznych

5. Dylematy maskulinizacji tożsamości i zewnętrznego wizerunku

5.1. Tożsamość kobiet i mężczyzn: między esencjalizmem a konstruktywizmem

5.2. Maskulinizacja – czy kobieta sukcesu jest skazana na rezygnację z kobiecości?

6. Poptożsamość i przemieszczenie aspiracji życiowych kobiet

6.1. Współczesny feminizm: dystans i sceptycyzm

6.2. Rola konsumpcji jako ekspresji wolności

6.3. Piękne ciało jako ekspresja tożsamości

7. Podsumowanie: menedżerki i akademiczki jako kobiety sukcesu

Zakończenie

Bibliografia

Spis tabel

Spis wykresów

Powiew świeżości, jaki wnosi praca Agnieszki Gromkowskiej-Melosik w stosunkowo już rozwiniętą w polskich warunkach literaturę dotyczącą sytuacji kobiet, jest wyrazisty i odnosi się zarówno do jej warstwy teoretycznej, jak i badawczej. W tej pierwszej Autorka z ogromnym intelektualnym polotem, podpartym niebywałą erudycją i już wyraźnie widocznym ogromnym jej doświadczeniem tematu, wiedzie czy wręcz uwodzi Czytelnika w drogę swoich badawczych fascynacji, ukazując sytuację kobiet i analizy tejże, na barkach przebogatej światowej literatury przedmiotu, ale wykazując się przy tym jednocześnie głębokim zrozumieniem poruszanych kwestii oraz swobodnym przekazem i eksplanacją dokonywanych rekonstrukcji. […]. Podobnie jak część teoretyczna, część druga pracy Agnieszki Gromkowskiej-Melosik, ukazująca wyniki jej badań jakościowych, wypełnia kryteria nowatorskości i oryginalności. Zawarte tu interpretacje i rekonstrukcje […] są znakomitą kontynuacją analiz teoretycznych zaprezentowanych w pierwszej części, tu przeniesionych na poziom mikrospołeczny […]. W ten sposób wyjątkowo dojrzale Autorka dopełniła obraz problemu, ukazując zarówno jego wymiar makrospołeczny (przez uogólnione dane i tendencje oraz zjawiska prezentowane w części pierwszej), jak i jego manifestacje indywidualne. Jak sama Autorka wyraźnie deklaruje, jej zamiarem była konfrontacja teoretycznych debat i wniosków wynikłych z analizy literatury przedmiotu z „żywą rzeczywistością”. W mojej ocenie rezultat tej konfrontacji można uznać za bezapelacyjny dowód ogromnej już dojrzałości naukowej Autorki.

Z recenzji dr hab. Ewy Jarosz

Świeżym spojrzeniem o sytuacji kobiet

„Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet” to praktyka wyłożona w teorii, ale i teoria skonfrontowana z praktyką.

Szeroko rozumiane relacje między tożsamością kobiet, ich edukacją, kulturą i społeczeństwem to temat pozycji naukowej Agnieszki Gromkowskiej-Melosik „Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet”. Autorka porusza problemy związane zarówno ze społecznymi funkcjami edukacji, jak i kwestie dotyczące kobiet bezpośrednio jako grupy społecznej w aspekcie dostępu do wykształcenia czy rynku pracy.

Ta pozycja naukowa podejmuje próbę zrozumienia sytuacji kobiet poprzez analizowanie danych statystycznych wielu różnych zagadnień. Książka poświęcona jest analizom sytuacji kobiet o charakterze teoretycznym i rekonstrukcyjnym. Autorka prezentuje wybrane koncepcje nierówności oraz przedstawia rolę edukacji jako otwieranie lub ograniczenie możliwości życiowych kobiet. Zrekonstruowane zostają również relacje między edukacją a tożsamością dziewcząt i chłopców. Takie podejście do tematu w sposób jasny i obrazowy dokładnie ukazuje nam sytuacje stereotypowe oraz rzeczywiste w polskich szkołach, ich przyczyny i skutki. Autorka przedstawia wiele naukowych faktów oraz ciekawostek, jak na przykład kontrowersje wokół kompetencji matematycznych związanych z płcią oraz szereg związanych z tym zjawiskiem paradoksów. Analizie poddany zostaje też dostęp kobiet do szkolnictwa wyższego. Agnieszka Gromkowska-Melosik rozważa kwestie wyborów edukacyjnych młodzieży ze względu na płeć, ponieważ w sytuacji obowiązku szkolnego krajów Zachodu właśnie to stanowi bądź nie o nierówności między kobietami a mężczyznami. Autorka porusza również kwestię macierzyństwa w aspekcie odnoszenia społeczno-zawodowego sukcesu przez kobiety XXI wieku. Ostatnim z danych statystycznych, których analiza podjęta została w książce jest segregacja płciowa na rynku pracy i jej rola w możliwościach odniesienia sukcesu zawodowego lub porażki, a także problem niezrównoważonych dochodów kobiet i mężczyzn.

Choć literatura dotycząca sytuacji kobiet jest w Polsce dobrze rozwinięta, książka doktor Agnieszki Gromkowskiej-Melosik wnosi do niej coś nowego, interesującego zarówno dla odbiorcy wykształconego w kierunku socjologii, jak i dla czytelnika zupełnie niezapoznanego z problemem. „Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet” to praktyka wyłożona w teorii, ale i teoria skonfrontowana z praktyką. Jak sama autorka deklaruje, jej zamiarem była konfrontacja teoretycznych debat i wniosków wynikłych z analizy literatury przedmiotu z „żywą rzeczywistością”.

Joanna Swojak

http://dlalejdis.pl/artykuly/swiezym_spojrzeniem_o_sytuacji_kobiet/